آیا سرطان پروستات ارثی است
آیا سرطان پروستات ارثی است: بله، سرطان پروستات ارثی است، اما نه به طور کامل. در واقع، حدود ۵ تا ۱۰ درصد از موارد ابتلا به سرطان پروستات به جهش‌های ژنی ارثی مربوط می‌شود. با این حال، سرطان پروستات یکی از ارثی‌ترین سرطان‌ها در میان سرطان‌های اصلی محسوب می‌شود و سابقه خانوادگی یکی از مهمترین عوامل خطر برای این بیماری است.
دکتر احسان کرباسی، متخصص درمان سرطان.
برای مشاوره و رزرو نوبت همین حالا با شماره 02188627420 تماس بگیرید.
اگر به تازگی با سرطان پروستات تشخیص داده شده‌اید، ممکن است بررسی عوامل مؤثر در آن آخرین دغدغه شما باشد. اما آگاهی از سابقه خانوادگی و ویژگی‌های ژنتیکی سرطان پروستات می‌تواند به تیم درمانی شما کمک کند تا بهترین و دقیق‌ترین برنامه درمانی را برای شما انتخاب کند. در این مقاله به نقش سابقه خانوادگی و عوامل ژنتیکی در بروز و درمان سرطان پروستات می‌پردازیم.
سابقه خانوادگی در مقابل ریسک ارثی سرطان پروستات
طبق آمار، از هر ۸ مرد، یک نفر در طول زندگی خود به سرطان پروستات مبتلا می‌شود. اگر یکی از بستگان درجه یک شما (پدر، برادر یا فرزند) به این بیماری مبتلا شده باشد، خطر ابتلای شما نیز افزایش می‌یابد. اگرچه سرطان پروستات یک بیماری به شدت ارثی در نظر گرفته می‌شود، اما بیشتر افراد مبتلا به آن سابقه خانوادگی قوی ندارند.
اکثر موارد سرطان پروستات به صورت پراکنده رخ می‌دهند، به این معنی که ما یک حساسیت ژنتیکی خاص که در خانواده‌ها منتقل شده باشد، پیدا نکرده‌ایم با این حال، با آزمایش‌های استاندارد امروزی، حدود ۱۰ درصد از بیماران مبتلا به سرطان پروستات دارای تغییرات ژنی (جهش) ارثی هستند که خطر ابتلای آنها را افزایش داده است. برخی از ژن‌های مرتبط با افزایش خطر سرطان پروستات شامل BRCA1، BRCA2 و HOXB13 هستند. همچنین، سندرم لینچ نیز می‌تواند خطر این بیماری را بالا ببرد.
عوامل خطر سرطان پروستات ارثی
سابقه خانوادگی: مهمترین عامل خطر، داشتن سابقه خانوادگی سرطان پروستات، به ویژه در سنین پایین (زیر 55 سال) است. اگر پدر، برادر یا پسر شما به سرطان پروستات مبتلا شده باشند، خطر ابتلا به این بیماری در شما افزایش می‌یابد. هر چه تعداد بستگان مبتلا بیشتر باشد و سن تشخیص آنها پایین‌تر باشد، خطر شما بیشتر خواهد بود.
نژاد: مردان آفریقایی-آمریکایی بیشتر از مردان سفیدپوست در معرض خطر ابتلا به سرطان پروستات هستند و همچنین احتمال ابتلا به نوع تهاجمی‌تر این بیماری در آنها بیشتر است.
سن: با افزایش سن، خطر ابتلا به سرطان پروستات افزایش می‌یابد.
جهش‌های ژنتیکی: برخی از جهش‌های ژنتیکی خاص با افزایش خطر ابتلا به سرطان پروستات مرتبط هستند.
ژن‌های مرتبط با سرطان پروستات ارثی
BRCA1 و BRCA2: این ژن‌ها بیشتر به دلیل ارتباط با سرطان سینه و تخمدان شناخته شده‌اند، اما جهش در این ژن‌ها می‌تواند خطر ابتلا به سرطان پروستات را نیز افزایش دهد، به ویژه سرطان‌های تهاجمی‌تر.
HOXB13: این ژن در رشد پروستات نقش دارد و جهش در آن با افزایش خطر ابتلا به سرطان پروستات مرتبط است، به ویژه در مردان با سابقه خانوادگی قوی.
ATM: این ژن در ترمیم DNA نقش دارد و جهش در آن می‌تواند خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش دهد.
CHEK2: این ژن نیز در کنترل چرخه سلولی و ترمیم DNA نقش دارد و جهش در آن می‌تواند خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش دهد.
MSH2، MLH1، MSH6، PMS2: این ژن‌ها در ترمیم DNA نقش دارند و جهش در آنها می‌تواند منجر به سندرم لینچ شود که خطر ابتلا به انواع مختلف سرطان، از جمله سرطان پروستات را افزایش می‌دهد.
« برای اطلاعات کامل در مورد آزمایش ژنتیک سرطان اینجا کلیک کنید. »
چرا شناخت سابقه خانوادگی و ژنتیک در سرطان پروستات مهم است؟
۱. تشخیص زودهنگام و غربالگری دقیق‌تر
دکتر چایلدز معتقد است که «اطلاعات قدرت است.» اگر بدانید که در معرض خطر بالاتری قرار دارید، پزشک شما می‌تواند یک برنامه غربالگری شخصی‌سازی‌شده برای شما طراحی کند. این برنامه ممکن است شامل نظارت دقیق‌تر بر سطح PSA یا شروع غربالگری در سنین پایین‌تر باشد. این اطلاعات نه تنها برای شما بلکه برای سایر اعضای خانواده‌تان نیز حیاتی است، زیرا ممکن است آنها نیز نیاز به غربالگری داشته باشند.
۲. انتخاب درمان‌های هدفمند و مؤثر
ویژگی‌های ژنتیکی سرطان می‌تواند تأثیر زیادی در انتخاب بهترین روش درمانی داشته باشد. دکتر چایلدز می‌گوید: «ما از رویکرد یکسان برای همه استفاده نمی‌کنیم. ما از ویژگی‌های ژنتیکی، اسکن‌ها و نشانگرهای سلول‌های سرطانی برای هدایت درمان مناسب به بیمار مناسب استفاده می‌کنیم.» برخی از جهش‌های ژنتیکی به درمان‌های هدفمند مانند مهارکننده‌های PARP بهتر پاسخ می‌دهند. این داروها با جلوگیری از ترمیم DNA آسیب‌دیده در سلول‌های سرطانی، باعث مرگ آنها می‌شوند. تست‌های ژنتیکی به پزشکان کمک می‌کنند تا تشخیص دهند کدام بیماران بیشترین بهره را از این داروها خواهند برد.
۳. شناسایی ریسک سایر سرطان‌ها
مشاوره ژنتیک می‌تواند اطلاعات بیشتری در مورد خطر ابتلای شما به سایر انواع سرطان‌ها نیز فراهم کند. اگر یک جهش ژنتیکی ارثی در شما شناسایی شود، ممکن است نیاز به غربالگری و نظارت بیشتری برای سرطان‌های دیگر نیز داشته باشید. این اطلاعات می‌تواند سلامت شما و خانواده‌تان را در آینده بهبود بخشد.
سرطان پروستات ارثی
عوامل ژنتیکی وراثتی
جهش‌های ژنی: جهش در برخی ژن‌ها، به ویژه ژن‌های BRCA1 و BRCA2 (که بیشتر به سرطان سینه و تخمدان مرتبط‌اند)، خطر ابتلا به سرطان پروستات را به شدت افزایش می‌دهد.
سندرم لینچ (Lynch Syndrome): این سندرم که به دلیل نقص در ژن‌های ترمیم‌کننده DNA ایجاد می‌شود، نیز می‌تواند خطر ابتلا به سرطان پروستات را بالا ببرد.
ارتباط سابقه خانوادگی
اگر یک بستگان درجه اول (پدر یا برادر) به سرطان پروستات مبتلا باشد، خطر ابتلای شما حدود دو برابر افزایش می‌یابد. این خطر در صورتی که چندین نفر از بستگان درگیر باشند یا بیماری در سنین پایین در آنها تشخیص داده شده باشد، بیشتر است.
اهمیت تشخیص ژنتیکی
شناخت عوامل ژنتیکی در سرطان پروستات می‌تواند بسیار مفید باشد:
- غربالگری زودهنگام: اگر حامل یک جهش ژنی پرخطر باشید، پزشک می‌تواند برنامه غربالگری دقیق‌تری برای شما در نظر بگیرد، مانند شروع آزمایش‌های PSA (آنتی‌ژن اختصاصی پروستات) در سنین پایین‌تر.
- درمان‌های هدفمند: برخی از جهش‌های ژنی به درمان‌های خاصی مانند مهارکننده‌های PARP بهتر پاسخ می‌دهند. با انجام آزمایش ژنتیک، پزشک می‌تواند مؤثرترین دارو را برای شما انتخاب کند.
- سلامت خانواده: شناسایی جهش‌های ژنی به سایر اعضای خانواده نیز کمک می‌کند تا از خطر احتمالی آگاه شوند و اقدامات پیشگیرانه را انجام دهند.
- با این حال، باید توجه داشت که اکثر موارد سرطان پروستات بدون سابقه خانوادگی و به دلیل ترکیبی از سن، سبک زندگی و عوامل محیطی رخ می‌دهند.
ملاقات با مشاور ژنتیک برای سرطان پروستات
اگر سابقه خانوادگی قوی سرطان پروستات دارید، مشاوره ژنتیک می‌تواند مفید باشد. یک مشاور ژنتیک می‌تواند سابقه خانوادگی شما را ارزیابی کند، خطر ابتلا به سرطان پروستات را تخمین بزند، و در مورد آزمایش ژنتیک و سایر گزینه‌های پیشگیری و غربالگری به شما مشاوره دهد.
قبل از انجام تست ژنتیک، ملاقات با یک مشاور ژنتیک توصیه می‌شود. مشاور ژنتیک به شما کمک می‌کند تا فرآیند را درک کرده و با آرامش بیشتری با نتایج روبرو شوید. در این جلسه، مشاور یک شجره‌نامه خانوادگی از شما تهیه می‌کند تا سابقه سرطان در خانواده شما را بررسی کند. سپس، او به شما در مورد مزایا و محدودیت‌های تست ژنتیک، معنای نتایج و نگرانی‌های احتمالی (مانند مسائل عاطفی، حریم خصوصی یا هزینه‌ها) توضیح می‌دهد.
به گفته مشاوران ژنتیک، «هر نتیجه تست ژنتیکی می‌تواند مراقبت‌های بهداشتی فرد را متحول کند.» اشتراک‌گذاری این اطلاعات با تیم درمانی، باعث می‌شود که از پتانسیل کامل نتایج برای بهبود سلامتی شما استفاده شود.
سوالات متداول
بله، سرطان پروستات می‌تواند زمینه ارثی داشته باشد، به‌ویژه اگر چند نفر از اعضای نزدیک خانواده به آن مبتلا شده باشند.
داشتن پدر، برادر یا پسرعمو با سابقه سرطان پروستات می‌تواند خطر ابتلا را تا دو برابر یا بیشتر افزایش دهد.
بله، تغییرات ژنتیکی در ژن‌هایی مانند BRCA1 و BRCA2 می‌توانند خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش دهند.
خیر، سابقه خانوادگی فقط احتمال ابتلا را بیشتر می‌کند، اما به معنای ابتلای قطعی نیست.
بله، مردانی که سابقه خانوادگی دارند بهتر است از سنین پایین‌تر (حدود 40 تا 45 سالگی) غربالگری پروستات را آغاز کنند.
بله، داشتن رژیم غذایی سالم، ورزش منظم، پرهیز از سیگار و کنترل وزن می‌تواند نقش مهمی در کاهش خطر ابتلا داشته باشد.
بله، آزمایش‌های ژنتیکی می‌توانند برخی تغییرات ژنی مرتبط با سرطان پروستات را شناسایی کنند و در ارزیابی خطر کمک‌کننده باشند.
بله، وجود سرطان پستان یا تخمدان در خانواده به دلیل جهش‌های ژنی مشترک مانند BRCA می‌تواند خطر سرطان پروستات را بالا ببرد.