- 1) سرطان پروستات چیست؟
- 2) غده پروستات چیست؟
- 3) سرطان پروستات از کجا شروع میشود؟
- 4) سرطان پروستات موضعی، موضعی پیشرفته و متاستاتیک چیست؟
- 5) چه کسانی به سرطان پروستات مبتلا میشوند؟
- 6) سرطان پروستات چقدر شایع است؟
- 7) علائم سرطان پروستات
- 8) علل سرطان پروستات
- 9) عواملی که خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش میدهد؟
- 10) آزمایشات تشخیص سرطان پروستات
- 11) روش های درمان سرطان پروستات
- 12) زندگی با سرطان پروستات
- 13) سوالات متداول
سرطان پروستات چیست؟
سرطان پروستات نوعی سرطان است که در غده پروستات ایجاد میشود. سرطان زمانی رخ میدهد که سلولهای غیرطبیعی شروع به تقسیم و رشد به روشی کنترل نشده میکنند. سلولها میتوانند به بافتها یا اندامهای اطراف رشد کنند و ممکن است به مناطق دیگر بدن گسترش یابند. غده پروستات بخشی از سیستم تولید مثل مردان است.
غده پروستات چیست؟
پروستات غدهای در پایه مثانه است. تقریباً به اندازه یک گردو است اما با افزایش سن مردان بزرگتر میشود. پروستات قسمت اول لوله ای را که ادرار را از مثانه به آلت تناسلی منتقل میکند احاطه کرده است. این لوله مجرای ادرار نامیده میشود. مجرای ادرار همچنین مایع منی را که مایعی حاوی اسپرم است حمل میکند.
غده پروستات پروتئینی به نام آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) تولید میکند. آزمایش خون میتواند سطح PSA را اندازه گیری کند.
سرطان پروستات از کجا شروع میشود؟
بیشتر سرطانهای پروستات در سلولهای غده خارجی پروستات شروع میشوند و به عنوان آدنوکارسینومهای آسینار شناخته میشوند. بسیاری از این سرطانها بسیار آهسته رشد میکنند و احتمال گسترش آنها وجود ندارد. اما برخی میتوانند سریعتر رشد کنند. برای اطلاعات از دیگر بیماری های پروستات کلیک کنید.
سرطان پروستات موضعی، موضعی پیشرفته و متاستاتیک چیست؟
پزشکان اغلب سرطان پروستات را به صورت موضعی، موضعی پیشرفته و متاستاتیک توصیف میکنند.
-
سرطان پروستات موضعی سرطانی است که فقط در داخل غده پروستات قرار دارد. به سایر قسمتهای بدن گسترش نیافته است.
-
سرطان پروستات موضعی پیشرفته به این معنی است که سرطان از کپسول (پوشش) غده پروستات عبور کرده است. به بافتهای مجاور مانند معقد (رکتوم) گسترش یافته است.
-
سرطان پروستات متاستاتیک به این معنی است که سرطان به قسمت دیگری از بدن شما مانند استخوانها گسترش یافته است. گاهی اوقات به آن سرطان پروستات پیشرفته نیز میگویند.
چه کسانی به سرطان پروستات مبتلا میشوند؟
برای ابتلا به سرطان پروستات به غده پروستات نیاز دارید. بنابراین بیشتر مردان را تحت تاثیر قرار میدهد. زنان ترنس و افراد غیر باینری که مرد به دنیا آمدهاند (در بدو تولد به آنها مرد اختصاص داده شده است) میتوانند به سرطان پروستات مبتلا شوند.
سرطان پروستات در مردان مسن شایعتر است. به طور متوسط هر سال 35 مورد از 100 (35%) مورد جدید در مردان 75 سال به بالا است.
در مردان سیاه پوست بیشتر از مردان سفید پوست دیده میشود. در مردان آسیایی کمتر دیده میشود. خطر ابتلا به سرطان پروستات در مردان به عوامل زیادی بستگی دارد. این شامل:
- سن
- ژنتیک و سابقه خانوادگی
- عوامل سبک زندگی
- سایر شرایط پزشکی
سرطان پروستات چقدر شایع است؟
بسرطان پروستات در ایران، به خصوص در سالهای اخیر، به یکی از شایعترین سرطانها در میان مردان تبدیل شده است. طبق آمارها، این سرطان دومین سرطان شایع در مردان ایرانی بعد از سرطان معده است.
در اینجا برخی از نکات مهم در مورد شیوع سرطان پروستات در ایران را بیان میکنیم:
- افزایش شیوع: در چند دهه گذشته، فراوانی سرطان پروستات در ایران رو به افزایش بوده است. این افزایش میتواند به دلیل عواملی مانند افزایش سن جمعیت، بهبود روشهای تشخیصی و افزایش آگاهی مردم باشد.
- سن ابتلا: سرطان پروستات بیشتر در مردان بالای 65 سال اتفاق میافتد. رخداد آن قبل از 40 سالگی بسیار نادر است.
- سابقه خانوادگی: سابقه رخداد سرطان پروستات در افراد نزدیک خانواده (پدر، برادر) به خطر ابتلا به این سرطان در مردان میافزاید.
- غربالگری: تشخیص زودرس بیماری از طریق غربالگری سهم قابل توجهی در افزایش آمار سرطان پروستات داشته است.
- عوامل خطر: علاوه بر سن و سابقه خانوادگی، عواملی مانند چاقی، رژیم غذایی ناسالم و عدم تحرک نیز میتوانند خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش دهند.
با توجه به شیوع بالای سرطان پروستات در ایران، غربالگری منظم برای مردان بالای 50 سال و افرادی که در معرض خطر بیشتری هستند، بسیار مهم است. تشخیص زودهنگام این بیماری میتواند شانس درمان موفقیتآمیز و افزایش طول عمر را بهبود بخشد. احتمال مرگ در سرطان پروستات چقدر است؟(کلیک کنید)
علائم سرطان پروستات
علائم سرطان پروستات معمولاً تا زمانی که پروستات به اندازه کافی بزرگ نشود که بر لوله ای که ادرار را از مثانه به خارج از آلت تناسلی (مجرای ادرار) منتقل میکند تأثیر بگذارد، ظاهر نمیشوند.
هنگامی که این اتفاق میافتد، ممکن است متوجه چیزهایی مانند موارد زیر شوید:
- افزایش نیاز به ادرار کردن
- زور زدن هنگام ادرار کردن
- احساس اینکه مثانه شما به طور کامل خالی نشده است
این علائم را نباید نادیده گرفت، اما به این معنی نیست که شما سرطان پروستات دارید.
به احتمال زیاد آنها توسط چیز دیگری مانند بزرگ شدن پروستات ایجاد میشوند.
علل سرطان پروستات
علل سرطان پروستات تا حد زیادی ناشناخته است. اما موارد خاصی میتوانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند.
احتمال ابتلا به سرطان پروستات با افزایش سن افزایش مییابد. بیشتر موارد در مردان 50 سال به بالا رخ میدهد.
به دلایلی که هنوز مشخص نشده است، سرطان پروستات در مردان سیاه پوست شایعتر و در مردان آسیایی کمتر دیده میشود.
مردانی که پدر یا برادرشان به سرطان پروستات مبتلا بودهاند، خودشان در معرض خطر کمی بیشتر هستند.
تحقیقات اخیر همچنین نشان میدهد که چاقی خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش میدهد.
عواملی که خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش میدهد؟
با اینکه علت دقیق سرطان پروستات هنوز ناشناخته است، اما عواملی وجود دارند که میتوانند احتمال ابتلای شما به این بیماری را افزایش دهند. مهمترین این عوامل عبارتند از:
1. سن:
با افزایش سن، خطر ابتلا به سرطان پروستات به طور چشمگیری افزایش مییابد.
بیشتر موارد در مردان بالای 50 سال تشخیص داده میشود.
2. سابقه خانوادگی:
اگر پدر، برادر یا پسر شما به سرطان پروستات مبتلا شده باشد، خطر ابتلای شما به این بیماری بیشتر است.
این موضوع نشان دهنده نقش ژنتیک در ابتلا به سرطان پروستات است.
3. نژاد:
مردان سیاهپوست بیشتر از مردان سفیدپوست در معرض خطر ابتلا به سرطان پروستات هستند.
مردان آسیایی کمترین میزان ابتلا به سرطان پروستات را دارند.
4. عوامل ژنتیکی:
برخی جهشهای ژنتیکی مانند BRCA1 و BRCA2 (که بیشتر با سرطان سینه مرتبط هستند) میتوانند خطر ابتلا به سرطان پروستات را نیز افزایش دهند.
5. سبک زندگی:
چاقی: افراد چاق بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان پروستات هستند.
رژیم غذایی: رژیم غذایی پرچرب و مصرف زیاد گوشت قرمز ممکن است خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.
عدم تحرک: فعالیت بدنی کم میتواند خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش دهد.
6. سایر عوامل:
التهاب پروستات: التهاب مزمن پروستات ممکن است خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد.
بیماریهای منتقله از راه جنسی: برخی از بیماریهای منتقله از راه جنسی مانند سوزاک و کلامیدیا ممکن است خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش دهند.
وازکتومی: برخی مطالعات نشان دادهاند که وازکتومی ممکن است خطر ابتلا به سرطان پروستات را کمی افزایش دهد.
داشتن یک یا چند مورد از این عوامل خطر به این معنی نیست که حتماً به سرطان پروستات مبتلا خواهید شد. بسیاری از مردان با وجود داشتن این عوامل خطر، هرگز به این بیماری مبتلا نمیشوند. با این حال، آگاهی از این عوامل میتواند به شما در تصمیمگیری آگاهانه در مورد غربالگری و پیشگیری کمک کند.
آزمایشات تشخیص سرطان پروستات
هیچ آزمایش واحدی برای سرطان پروستات وجود ندارد.
تمام آزمایشهای مورد استفاده برای کمک به تشخیص این بیماری دارای مزایا و معایبی هستند که پزشک شما باید با شما در میان بگذارد.
آزمایشهای رایج مورد استفاده برای سرطان پروستات عبارتند از:
- آزمایش خون
- معاینه فیزیکی پروستات شما (معروف به معاینه رکتوم با انگشت یا DRE)
- اسکن MRI
- بیوپسی
آزمایش PSA
آزمایش خون، به نام آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA)، سطح PSA را اندازه گیری میکند و ممکن است به تشخیص زودهنگام سرطان پروستات کمک کند.
اگر بالای 50 سال سن دارید، میتوانید از پزشک عمومی خود بخواهید آزمایش PSA را برای شما انجام دهد.
آزمایشهای PSA به طور معمول برای غربالگری سرطان پروستات استفاده نمیشوند، زیرا نتایج میتوانند غیرقابل اعتماد باشند.
سطح PSA شما همچنین میتواند توسط سایر شرایط غیر سرطانی افزایش یابد.
همچنین افزایش سطح PSA نمیتواند به پزشک بگوید که آیا شما سرطان پروستات تهدید کننده زندگی دارید یا خیر.
اگر سطح PSA شما بالا باشد، ممکن است اسکن MRI از پروستات به شما پیشنهاد شود تا به پزشکان در تصمیم گیری در مورد نیاز به آزمایشات و درمان بیشتر کمک کند.
روش های درمان سرطان پروستات
در اینجا به طور خلاصه انواع درمان های سرطان پروستات را بررسی میکنیم:
1. نظارت فعال (Active Surveillance) برای درمان سرطان پروستات:
برای سرطانهای کم خطر که به کندی رشد میکنند و احتمال گسترش آنها کم است.
شامل معاینات منظم، آزمایشهای PSA و بیوپسی برای نظارت بر سرطان است.
هدف این است که از درمانهای غیرضروری و عوارض جانبی آنها جلوگیری شود.
2. جراحی برای سرطان پروستات:
پروستاتکتومی رادیکال: برداشتن کل غده پروستات از طریق جراحی.
برای سرطانهایی که به خارج از پروستات گسترش نیافتهاند.
عوارض جانبی احتمالی شامل اختلال نعوظ و بی اختیاری ادرار است.
پروستاتکتومی لاپاراسکوپی: نوعی جراحی با حداقل تهاجم که از طریق برشهای کوچک انجام میشود.
پروستاتکتومی با کمک ربات: نوعی جراحی لاپاراسکوپی که با استفاده از یک سیستم رباتیک انجام میشود.
3. پرتودرمانی سرطان پروستات:
استفاده از اشعه با انرژی بالا برای از بین بردن سلولهای سرطانی.
پرتودرمانی خارجی: اشعه از دستگاهی خارج از بدن به سمت پروستات تابانده میشود.
براکی تراپی: دانههای رادیواکتیو کوچک در داخل پروستات کاشته میشوند.
عوارض جانبی احتمالی شامل مشکلات ادراری، رودهای و اختلال نعوظ است.
پرتودرمانی با شدت تعدیل شده (IMRT): نوعی پرتودرمانی خارجی که از دوزهای مختلف اشعه برای هدف قرار دادن دقیق تومور استفاده میکند.
پرتودرمانی پروتون: نوعی پرتودرمانی خارجی که از پروتون به جای فوتون برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده میکند.
4. هورمون درمانی سرطان پروستات:
کاهش سطح هورمونهای مردانه (مانند تستوسترون) که رشد سرطان پروستات را تحریک میکنند.
میتواند به صورت تزریق، قرص یا جراحی برداشتن بیضهها انجام شود.
عوارض جانبی احتمالی شامل گرگرفتگی، کاهش میل جنسی، اختلال نعوظ و پوکی استخوان است.
آگونیست های هورمون آزاد کننده هورمون لوتئینیزه کننده (LHRH): مانند لوپرون و زولادکس.
آنتی آندروژن ها: مانند بیکالوتامید و فلوتامید. برای آشنایی بیشتر با هورمون تراپی سرطان پروستات کلیک کنید.
5. شیمی درمانی سرطان پروستات:
استفاده از داروها برای از بین بردن سلولهای سرطانی.
معمولاً برای سرطان پروستات پیشرفته که به سایر قسمتهای بدن گسترش یافته است استفاده میشود.
عوارض جانبی احتمالی شامل تهوع، استفراغ، ریزش مو و خستگی است.
دوسِتاکسل: شایع ترین داروی شیمی درمانی مورد استفاده برای سرطان پروستات.
کابازیتاکسل: داروی شیمی درمانی دیگری که ممکن است استفاده شود. برای اطلاعات بیشتر در مورد شیمی درمانی برای درمان سرطان پروستات کلیک کنید.
6. درمانهای جدیدتر سرطان پروستات:
HIFU (سونوگرافی متمرکز با شدت بالا): استفاده از امواج صوتی متمرکز برای از بین بردن سلولهای سرطانی.
کرایوتراپی: انجماد و از بین بردن سلولهای سرطانی.
ایمونوتراپی: استفاده از سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سرطان.
درمان هدفمند: استفاده از داروهایی که به طور خاص سلولهای سرطانی را هدف قرار میدهند.
این درمانها عوارض جانبی کمتری نسبت به جراحی یا پرتودرمانی دارند، اما اثربخشی طولانی مدت آنها هنوز به طور کامل مشخص نیست.
7. درمانهای تسکینی سرطان پروستات:
برای سرطان پروستات پیشرفته که قابل درمان نیست.
هدف تسکین علائم و بهبود کیفیت زندگی است.
ممکن است شامل داروها، پرتودرمانی یا جراحی باشد.
در این مقاله بصورت مفصل در مورد درمان هدفمند سرطان پروستات مورد بررسی قرار گرفته است.
زندگی با سرطان پروستات
از آنجایی که سرطان پروستات معمولاً خیلی آهسته پیشرفت میکند، میتوانید بدون علامت یا نیاز به درمان، دههها زندگی کنید.
با این وجود، میتواند بر زندگی شما تأثیر بگذارد. علاوه بر عوارض جانبی احتمالی درمان، تشخیص سرطان پروستات به طور قابل درک میتواند باعث شود که شما احساس اضطراب یا افسردگی کنید.
ممکن است صحبت در مورد این بیماری با خانواده، دوستان، پزشک عمومی و سایر افراد مبتلا به سرطان پروستات برای شما مفید باشد.
منبع: www.cancerresearchuk.org
سوالات متداول
سرطان پروستات زمانی رخ میدهد که سلولهای غده پروستات به طور غیرطبیعی رشد کرده و تکثیر میشوند. این بیماری میتواند در مراحل اولیه بدون علامت باشد، اما در صورت عدم درمان، میتواند به سایر قسمتهای بدن گسترش یابد.
خطر ابتلا به سرطان پروستات با افزایش سن افزایش مییابد. سایر عوامل خطر شامل سابقه خانوادگی سرطان پروستات، نژاد (مردان سیاه پوست در معرض خطر بیشتری هستند)، چاقی و رژیم غذایی ناسالم است.
در مراحل اولیه، سرطان پروستات ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد. با پیشرفت بیماری، علائمی مانند تکرر ادرار، مشکل در شروع یا توقف ادرار، جریان ضعیف ادرار، درد یا سوزش هنگام ادرار کردن و وجود خون در ادرار یا مایع منی ممکن است ظاهر شوند.
پزشک ممکن است معاینه رکتوم با انگشت، آزمایش خون PSA و بیوپسی پروستات را برای تشخیص سرطان پروستات انجام دهد.
گزینههای درمانی سرطان پروستات شامل جراحی، پرتودرمانی، هورمون درمانی، شیمی درمانی و نظارت فعال است. انتخاب درمان به عوامل مختلفی مانند مرحله سرطان، سلامت عمومی بیمار و ترجیحات شخصی بستگی دارد.
هیچ راه مطمئنی برای پیشگیری از سرطان پروستات وجود ندارد. با این حال، داشتن یک سبک زندگی سالم، از جمله رژیم غذایی متعادل، ورزش منظم و عدم مصرف دخانیات، میتواند به کاهش خطر ابتلا به این بیماری کمک کند.
پس از درمان سرطان پروستات، پیگیری منظم با پزشک برای نظارت بر عود بیماری و مدیریت عوارض جانبی احتمالی درمان ضروری است.