اختلال ادرار در سرطان پروستات
اختلال ادرار در سرطان پروستات: اختلالات ادراری یکی از شایع‌ترین عوارض جانبی درمان‌های سرطان پروستات هستند که می‌توانند بر کیفیت زندگی بیماران تأثیر بگذارند. این اختلالات طیف وسیعی از مشکلات، از نشت ادرار خفیف تا از دست دادن کامل کنترل مثانه را در بر می‌گیرد.
دکتر احسان کرباسی، متخصص درمان سرطان.
برای مشاوره و رزرو نوبت همین حالا با شماره 02188627420 تماس بگیرید.
در حالت عادی، این علائم معمولاً به دلیل بزرگ شدن پروستات ایجاد می‌شوند. اما پس از درمان، این مشکلات اغلب ناشی از آسیب به اعصاب و عضلاتی هستند که در کنترل ادرار نقش دارند.
انواع اختلال عملکرد ادراری در سرطان پروستات
اختلال ادرار در سرطان پروستات یکی از شایع‌ترین مشکلات در بیماران مبتلا به سرطان پروستات و همچنین بعد از درمان‌های آن است. از آنجا که غده پروستات بخشی از مجرای ادرار را احاطه می‌کند، رشد تومور یا درمان‌هایی مانند جراحی (پروستاتکتومی)، پرتودرمانی و هورمون‌تراپی می‌توانند عملکرد ادراری را تحت تأثیر قرار دهند.
مهم‌ترین انواع اختلال ادرار در سرطان پروستات در این بیماران عبارت‌اند از:
- بی‌اختیاری ادرار: ناتوانی در کنترل کامل ادرار که ممکن است به صورت نشت خفیف هنگام سرفه یا فعالیت بدنی یا از دست دادن شدید کنترل مثانه ظاهر شود.
- تکرر و فوریت ادرار: نیاز به دفع ادرار در دفعات زیاد یا به‌طور ناگهانی، که گاهی همراه با دشواری در نگه داشتن ادرار است.
- ضعف جریان ادرار یا مشکل در شروع ادرار: معمولاً به دلیل انسداد ناشی از پروستات یا ایجاد بافت اسکار پس از درمان رخ می‌دهد.
- شب‌ادراری (نکتوریا): بیدار شدن مکرر در شب برای دفع ادرار که می‌تواند کیفیت خواب و زندگی را کاهش دهد.
راهکارهای درمان شامل تمرینات کف لگن (کگل)، تغییر سبک زندگی، داروها و در موارد شدید، روش‌های جراحی است. مراجعه به اورولوژیست و پیگیری به‌موقع می‌تواند به بهبود علائم و افزایش کیفیت زندگی کمک کند.
عوارض ادراری پس از درمان سرطان پروستات
۱. پس از جراحی پروستاتکتومی (برداشتن پروستات)
اختلال ادرار در سرطان پروستات، اصلی‌ترین عارضه ادراری پس از این جراحی است. به طور میانگین، حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از مردان شش ماه پس از عمل، نشت ادرار مکرر یا عدم کنترل مثانه را گزارش می‌دهند، اما این میزان پس از سه سال به کمتر از ۱۰ درصد کاهش می‌یابد. همچنین، حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد از مردانی که عملکرد ادراری طبیعی داشته‌اند، پس از جراحی افزایش علائم ادراری و فوریت را تجربه می‌کنند که در روش‌های “عصب‌نگه‌دار” این میزان کاهش می‌یابد.
۲. پس از پرتودرمانی خارجی (External Beam Radiotherapy)
پرتودرمانی می‌تواند باعث التهاب و تحریک مثانه و مجرای ادرار شود. اکثر این علائم با گذشت زمان و بدون نیاز به درمان خاصی کاهش می‌یابند: حدود ۴۵ درصد از مردان شش ماه پس از درمان، علائم تحریکی ادراری را گزارش می‌دهند، که در اغلب موارد تا یک سال بهبود می‌یابند. با این حال، در برخی افراد، این علائم می‌توانند پایدار باشند.
۳. پس از براکی‌تراپی (Brachytherapy)
اختلال ادرار در سرطان پروستات پس از براکی‌تراپی (کاشت دانه رادیواکتیو) در ابتدا شدیدتر است. بیش از ۷۰ درصد مردان شش ماه پس از درمان، علائمی مانند بی‌اختیاری را گزارش می‌دهند، اما این میزان پس از دو سال به ۲۵ درصد و پس از سه سال به کمتر از ۱۰ درصد کاهش می‌یابد. با این وجود، ۲۰ تا ۴۰ درصد از مردان با عملکرد طبیعی در ابتدای درمان، همچنان پس از سه سال علائم ادراری پایدار و بیشتری خواهند داشت.
درمان اختلالات ادراری در سرطان پروستات
درمان اختلال ادرار در سرطان پروستات به نوع مشکل و شدت آن بستگی دارد و می‌تواند شامل روش‌های غیر دارویی، دارویی و جراحی باشد. برخی از مهم‌ترین درمان‌ها عبارت‌اند از:
- تمرینات تقویت عضلات کف لگن (کگل): این تمرینات باعث بهبود کنترل مثانه و کاهش بی‌اختیاری ادرار می‌شوند و معمولاً پس از جراحی پروستات توصیه می‌گردند.
- تغییر سبک زندگی: کاهش مصرف کافئین، الکل و مایعات قبل از خواب، مدیریت وزن و ترک سیگار می‌تواند به کاهش علائم کمک کند.
- داروها: داروهای شل‌کننده عضلات مثانه یا داروهای کاهش‌دهنده رشد پروستات می‌توانند در کنترل تکرر و فوریت ادرار مؤثر باشند.
- روش‌های جراحی: در موارد شدید بی‌اختیاری یا انسداد ادراری، جراحی‌هایی مانند کاشت اسفنکتر مصنوعی ادراری یا استفاده از اسلینگ‌های مخصوص انجام می‌شود.
- توان‌بخشی و فیزیوتراپی: فیزیوتراپی کف لگن تحت نظر متخصص می‌تواند به بازیابی بهتر عملکرد ادراری کمک کند.
- دارودرمانی: از آنجایی که علائم ادراری پس از پرتودرمانی ماهیت تحریکی دارند، داروهایی که جریان ادرار را بهبود می‌بخشند، به طور معمول برای چند هفته پس از درمان تجویز می‌شوند. با بهبود علائم، مصرف این داروها به تدریج قطع می‌شود.
- جراحی: در موارد بی اختیاری اختلال ادرار در سرطان پروستات پایدار، روش‌های جراحی می‌توانند نتایج طولانی‌مدت و مؤثری ارائه دهند. این روش‌ها شامل نصب اسلینگ (Sling) برای کاهش فشار بر مثانه یا کارگذاری اسفنکترهای مصنوعی است که عملکرد مثانه را بهبود می‌بخشند.
آیا بی‌اختیاری ادرار پس از جراحی پروستات دائم است؟
در اغلب موارد خیر. بی‌اختیاری ادرار پس از جراحی موقتی است و با گذشت زمان بهبود می‌یابد. اکثر مردان پس از یک تا سه سال کنترل کامل خود را به دست می‌آورند، به ویژه با انجام تمرینات فیزیوتراپی.
علت اصلی بی‌اختیاری ادرار پس از درمان چیست؟
بی‌اختیاری ادرار پس از درمان معمولاً به دلیل آسیب به اعصاب و عضلات کنترل‌کننده ادرار، به ویژه اسفنکتر ادراری، در طول جراحی یا پرتودرمانی ایجاد می‌شود.
آیا دارودرمانی برای همه مشکلات ادراری مؤثر است؟
داروها بیشتر برای علائم تحریکی مانند فوریت و تکرر ادرار مؤثر هستند. در موارد بی‌اختیاری ادرار شدید و پایدار، معمولاً روش‌های جراحی مانند اسلینگ یا اسفنکتر مصنوعی نتایج بهتری دارند.
نتیجه‌گیری
اختلال عملکرد ادراری، یک عارضه شایع اما قابل مدیریت پس از درمان سرطان پروستات است. نوع و شدت علائم به روش درمانی بستگی دارد، اما در اغلب موارد، با گذشت زمان بهبود می‌یابند. در موارد پایدار، دارودرمانی و روش‌های جراحی می‌توانند به بیماران کمک کنند تا کنترل مثانه خود را بازیابند و کیفیت زندگی خود را افزایش دهند.
منبع: www.hopkinsmedicine.org/health/urinary-dysfunction-after-prostate-cancer-treatment
سوالات متداول
در اغلب موارد خیر. بی‌اختیاری ادرار پس از جراحی موقتی است و با گذشت زمان بهبود می‌یابد. اکثر مردان پس از یک تا سه سال کنترل کامل خود را به دست می‌آورند، به ویژه با انجام تمرینات فیزیوتراپی.
بی‌اختیاری ادرار پس از درمان معمولاً به دلیل آسیب به اعصاب و عضلات کنترل‌کننده ادرار، به ویژه اسفنکتر ادراری، در طول جراحی یا پرتودرمانی ایجاد می‌شود.
داروها بیشتر برای علائم تحریکی مانند فوریت و تکرر ادرار مؤثر هستند. در موارد بی‌اختیاری ادرار شدید و پایدار، معمولاً روش‌های جراحی مانند اسلینگ یا اسفنکتر مصنوعی نتایج بهتری دارند.