عمل پروستاتکتومی: روش‌ها، مزایا و مراقبت‌های پس از جراحی

عمل پروستات، مانند هر مداخله جراحی دیگری، می‌تواند با عوارض کوتاه‌مدت و بلندمدت همراه باشد. شدت و نوع این عوارض به عوامل مختلفی از جمله نوع عمل جراحی (برای سرطان پروستات یا بزرگی خوش‌خیم پروستات)، روش جراحی (باز، لاپاراسکوپیک، رباتیک)، مهارت جراح، و وضعیت سلامت عمومی بیمار بستگی دارد.

در اینجا به برخی از شایع‌ترین و مهم‌ترین عوارض احتمالی عمل پروستات اشاره می‌شود:

عوارض عمومی جراحی (مشترک با بسیاری از عمل‌ها):

• درد: درد در محل برش جراحی یا در ناحیه لگن که معمولاً با داروهای مسکن کنترل می‌شود.
• خونریزی: ممکن است حین یا پس از عمل رخ دهد و در موارد نادر نیاز به تزریق خون باشد.
• عفونت: عفونت در محل زخم جراحی یا عفونت دستگاه ادراری (UTI).
• لخته شدن خون: ایجاد لخته در وریدهای عمقی پا (DVT) که می‌تواند به سمت ریه‌ها حرکت کرده و آمبولی ریه (PE) ایجاد کند که یک وضعیت اورژانسی است.
• عوارض مربوط به بیهوشی: واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات تنفسی و قلبی.
• مشکلات در ترمیم زخم: باز شدن زخم یا ایجاد اسکار (جای زخم) نامطلوب.
• آسیب به ارگان‌های مجاور: در موارد نادر، ممکن است به روده، راست‌روده یا حالب‌ها آسیب وارد شود.

عوارض خاص مرتبط با عمل پروستات:

الف) مشکلات ادراری:

بی‌اختیاری ادرار:

• بی‌اختیاری استرسی: نشت ادرار هنگام فعالیت‌هایی مانند سرفه، عطسه، خندیدن یا بلند کردن اجسام سنگین. این شایع‌ترین نوع بی‌اختیاری پس از عمل پروستات (به‌ویژه پروستاتکتومی رادیکال برای سرطان) است.
• بی‌اختیاری فوریتی: احساس ناگهانی و شدید برای ادرار کردن که فرد نمی‌تواند آن را کنترل کند.
• بی‌اختیاری ترکیبی: ترکیبی از بی‌اختیاری استرسی و فوریتی.
• نشت مداوم ادرار: در موارد کمتر شایع.
• اکثر موارد بی‌اختیاری ادرار با گذشت زمان (چند هفته تا چند ماه) و با انجام تمرینات تقویت عضلات کف لگن (تمرینات کگل) بهبود می‌یابد، اما در برخی افراد ممکن است دائمی باشد و نیاز به درمان‌های بیشتری داشته باشد.
• تکرر ادرار و فوریت ادرار: نیاز به دفع ادرار بیشتر از حد معمول یا احساس اضطرار برای ادرار کردن.
• سوزش ادرار یا مشکل در شروع ادرار.
• تنگی مجرای ادرار (Urethral Stricture): باریک شدن مجرای ادرار به دلیل ایجاد بافت اسکار که می‌تواند جریان ادرار را مختل کند.
• تنگی گردن مثانه (Bladder Neck Contracture): مشابه تنگی مجرای ادرار، اما در محل اتصال مثانه به پیشابراه.
• احتباس ادراری: ناتوانی در دفع ادرار که ممکن است نیاز به استفاده موقت از سوند داشته باشد.

ب) مشکلات عملکرد جنسی:

اختلال نعوظ (ناتوانی جنسی – Erectile Dysfunction):

مشکل در دستیابی یا حفظ نعوظ کافی برای فعالیت جنسی. این یکی از شایع‌ترین عوارض، به‌ویژه پس از پروستاتکتومی رادیکال برای درمان سرطان پروستات است، زیرا اعصاب کنترل‌کننده نعوظ بسیار نزدیک به پروستات قرار دارند و ممکن است در حین جراحی آسیب ببینند.

حتی با تکنیک‌های جراحی حفظ عصب (Nerve-Sparing)، بازگشت کامل عملکرد نعوظ ممکن است زمان‌بر باشد (از چند ماه تا دو سال) و در برخی افراد ممکن است به طور کامل رخ ندهد. درمان‌های مختلفی برای کمک به بهبود نعوظ وجود دارد.
مشکلات انزال:

• انزال رتروگراد (پس‌رونده) یا ارگاسم خشک (Dry Orgasm): به‌ویژه پس از جراحی برای بزرگی خوش‌خیم پروستات (مانند TURP یا پروستاتکتومی ساده). در این حالت، هنگام ارگاسم، مایع منی به جای خروج از آلت تناسلی، به داخل مثانه برمی‌گردد و سپس با ادرار دفع می‌شود. این وضعیت خطرناک نیست و معمولاً بر احساس ارگاسم تأثیر منفی نمی‌گذارد، اما می‌تواند منجر به ناباروری شود.
• کاهش یا عدم وجود مایع انزالی: پس از پروستاتکتومی رادیکال، به دلیل برداشتن پروستات و کیسه‌های منی، دیگر مایع منی تولید نمی‌شود (آناکولاسیون).
• تغییر در احساس ارگاسم.
• کاهش میل جنسی (لیبیدو): می‌تواند به دلایل روانی، هورمونی یا به دلیل مشکلات نعوظ ایجاد شود.
• کوتاه شدن طول آلت تناسلی: برخی بیماران پس از پروستاتکتومی رادیکال، کاهش جزئی در طول آلت تناسلی خود را گزارش می‌دهند.

ج) سایر عوارض:

• لنفوسل (Lymphocele): تجمع مایع لنفاوی در ناحیه لگن، به‌ویژه اگر غدد لنفاوی در حین جراحی سرطان پروستات برداشته شده باشند. گاهی نیاز به تخلیه دارد.
• فتق در محل برش جراحی (Incisional Hernia).
• ناباروری: به دلیل عدم وجود انزال یا انزال رتروگراد.
• تأثیرات روانی: اضطراب، افسردگی یا نگرانی در مورد تصویر بدنی و عملکرد جنسی.