درمان بزرگی پروستات بدون جراحی
بزرگی خوشخیم پروستات (BPH) یک مشکل شایع در مردان مسن است که میتواند باعث علائم ادراری آزاردهندهای شود. خوشبختانه، گزینههای درمانی متعددی به غیر از جراحی برای مدیریت BPH وجود دارد. این مقاله به بررسی جامع این روشهای غیرجراحی میپردازد.
بزرگی خوشخیم پروستات (BPH) چیست؟
BPH وضعیتی است که در آن غده پروستات، که در زیر مثانه و اطراف مجرای ادرار قرار دارد، بزرگ میشود. این بزرگی میتواند به مجرای ادرار فشار آورده و جریان ادرار را مختل کند. علائم شایع BPH شامل تکرر ادرار (بهویژه در شب)، مشکل در شروع یا توقف ادرار، جریان ضعیف ادرار، احساس تخلیه نشدن کامل مثانه و فوریت ادرار است.
چرا درمان غیرجراحی BPH را انتخاب کنیم؟
جراحی پروستات (مانند TURP) میتواند موثر باشد، اما ممکن است با عوارضی مانند خونریزی، عفونت، بیاختیاری ادرار و اختلال عملکرد جنسی همراه باشد. به همین دلیل، بسیاری از مردان و پزشکان ترجیح میدهند ابتدا گزینههای غیرجراحی را امتحان کنند، بهخصوص اگر علائم خفیف تا متوسط باشند.
گزینههای درمان غیرجراحی بزرگی پروستات
تغییر سبک زندگی
برخی تغییرات ساده در سبک زندگی میتوانند به کاهش علائم BPH کمک کنند:
- محدود کردن مصرف مایعات قبل از خواب: برای کاهش تکرر ادرار شبانه.
- پرهیز از مصرف کافئین و الکل: این مواد میتوانند مثانه را تحریک کرده و علائم را بدتر کنند.
- تخلیه منظم مثانه: سعی کنید هر 2 تا 3 ساعت یکبار، حتی اگر احساس نیاز نمیکنید، ادرار کنید.
- تمرینات کگل: تقویت عضلات کف لگن میتواند به بهبود کنترل مثانه کمک کند.
- مدیریت وزن: اضافه وزن میتواند فشار روی مثانه را افزایش دهد.
دارو درمانی
چندین دسته دارویی برای درمان BPH وجود دارد:
- مسدود کنندههای آلفا (Alpha Blockers): این داروها (مانند تامسولوسین، آلفازوسین، دوکسازوسین) عضلات گردن مثانه و پروستات را شل میکنند و جریان ادرار را بهبود میبخشند. عوارض جانبی شایع شامل سرگیجه، سردرد و افت فشار خون ارتواستاتیک (احساس سبکی سر هنگام ایستادن) است.
- مهارکنندههای 5-آلفا ردوکتاز (5-Alpha Reductase Inhibitors): این داروها (مانند فیناستراید، دوتاستراید) اندازه پروستات را کوچک میکنند و سطح هورمون DHT (دی هیدروتستوسترون) را که در رشد پروستات نقش دارد، کاهش میدهند. این داروها ممکن است چند ماه طول بکشد تا اثر کامل خود را نشان دهند و میتوانند باعث کاهش میل جنسی و اختلال نعوظ شوند.
- ترکیب مسدود کننده آلفا و مهارکننده 5-آلفا ردوکتاز: در برخی موارد، پزشک ممکن است ترکیبی از این دو دسته دارو را تجویز کند.
- آنتیکولینرژیکها (Anticholinergics): این داروها (مانند اکسیبوتینین، تولترودین) میتوانند به کاهش انقباضات غیرارادی مثانه و کاهش تکرر و فوریت ادرار کمک کنند. عوارض جانبی شایع شامل خشکی دهان، یبوست و تاری دید است.
- مهارکنندههای فسفودیاستراز 5 (PDE5 Inhibitors): تادالافیل (سیالیس) که در اصل برای درمان اختلال نعوظ استفاده میشود، میتواند علائم BPH را نیز بهبود بخشد.
درمانهای گیاهی
برخی از مکملهای گیاهی ممکن است به کاهش علائم پروستات کمک کنند، اما شواهد علمی در مورد اثربخشی آنها محدود است و ممکن است با داروهای دیگر تداخل داشته باشند. قبل از مصرف هر گونه مکمل گیاهی، حتماً با پزشک خود مشورت کنید. برخی از مکملهای گیاهی رایج برای BPH عبارتند از:
- نخل ارهای (Saw Palmetto): شواهد متناقضی در مورد اثربخشی آن وجود دارد.
- عصاره پوست درخت آلو آفریقایی (Pygeum Africanum): ممکن است به کاهش علائم ادراری کمک کند.
- بتا-سیتوسترول (Beta-Sitosterol): ممکن است جریان ادرار را بهبود بخشد.
- گزنه (Stinging Nettle): ممکن است به کاهش التهاب پروستات کمک کند.
چای سبز
چای سبز حاوی سطوح بالایی از آنتی اکسیدان ها است و شواهد نشان می دهد که چای سبز ممکن است برای سلامت پروستات مفید باشد.
در حالی که بیشتر شواهد نشان می دهد که چای سبز ممکن است مزایای محافظتی در برابر سرطان پروستات داشته باشد، ممکن است به BPH نیز کمک کند. به عنوان مثال، یک مطالعه در سال 2022 نشان می دهد که ترکیبی از محصولات طبیعی، از جمله چای سبز، ممکن است به کاهش توسعه و پیشرفت BPH کمک کند.
لیکوپن
لیکوپن یک رنگدانه طبیعی است که در بسیاری از میوه ها و سبزیجات وجود دارد. یک مطالعه آزمایشی نشان داد که مصرف روزانه روغن زیتون فوق بکر غنی شده با لیکوپن باعث بهبود سلامت پروستات و کاهش سطح آنتی ژن اختصاصی پروستات می شود.
گوجهفرنگی غنیترین منبع لیکوپن در دسترس بیشتر افراد است، اما چند میوه و سبزیجات دیگر حاوی سطوح پایینتری از این آنتیاکسیدان هستند. معمولاً هر چه رنگ میوه یا سبزی صورتی یا قرمز بیشتر باشد، میزان لیکوپن آن بیشتر است.
منابع دیگر لیکوپن عبارتند از:
پاپایا
گریپ فروت صورتی
هندوانه
گواوا
هویج
فلفل دلمه ای قرمز
زردآلو
کلم قرمز
روشهای کم تهاجمی
اگر علائم BPH را تجربه میکنید، مهم است که به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق و برنامه درمانی مناسب را دریافت کنید. همچنین، اگر علائم شما شدید است، به طور ناگهانی بدتر میشود، یا با خونریزی، درد شدید یا ناتوانی در ادرار کردن همراه است، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
درمان بزرگی پروستات بدون جراحی میتواند برای بسیاری از مردان مبتلا به BPH موثر باشد. با ترکیبی از تغییر سبک زندگی، داروها و در صورت لزوم، روشهای کم تهاجمی، میتوان علائم را به طور قابل توجهی کاهش داد و کیفیت زندگی را بهبود بخشید.
اگر مردی بالای 50 سال هستید، از هر سه نفر، یک نفر به هیپرپلازی خوشخیم پروستات (BPH) مبتلا میشود که شایعترین تومور خوشخیم در مردان است. BPH علائمی مانند عدم کنترل مثانه، افزایش تکرر ادرار، فوریت و درد ایجاد میکند. برای کسانی که علائم خفیف دارند، دارو یا تغییرات رژیم غذایی میتواند کمک کننده باشد، اما با افزایش علائم، جراحی اغلب قدم بعدی است.
اما برای مردانی که کاندیدای جراحی نیستند یا تمایل زیادی به اجتناب از جراحی دارند، آمبولیزاسیون شریان پروستات (PAE) یک گزینه درمانی جدید است.
دکتر برایان هالی، رادیولوژیست مداخلهای، توضیح میدهد که چه چیزهایی را باید در مورد روش آمبولیزاسیون شریان پروستات بدانید و آیا این روش برای شما مناسب است یا خیر.
جدیدترین درمانهای پروستات
درمانهای نوین پروستات به سرعت در حال پیشرفت هستند و گزینههای متنوعی را برای مقابله با سرطان پروستات و بزرگی خوشخیم آن (BPH) ارائه میدهند. این روشها با هدف بهبود اثربخشی درمان و کاهش عوارض جانبی طراحی شدهاند:
- ایمپلنتهای پروستات: ایمپلنتهای نوین مانند UroLift و iTind، با باز کردن مسیر مجرای ادرار که توسط پروستات بزرگشده مسدود شده است، به بهبود جریان ادرار کمک میکنند. این روش کمتهاجمی است و معمولاً با حفظ عملکرد جنسی همراه است.
- لیزر درمانی: لیزر درمانی، بهویژه روشهایی مانند HoLEP (برداشتن پروستات با لیزر هولمیوم) و GreenLight (لیزر سبز)، به طور فزایندهای برای درمان BPH مورد استفاده قرار میگیرند. این روشها با دقت بالا، بافت اضافی پروستات را تبخیر یا برش میدهند و باعث کاهش علائم ادراری میشوند. مزیت لیزر درمانی، خونریزی کمتر و دوره نقاهت کوتاهتر نسبت به جراحیهای سنتی است.
- درمان با امواج مایکروویو (TUMT): در این روش کمتهاجمی، از امواج مایکروویو برای گرم کردن و تخریب بافت اضافی پروستات استفاده میشود. TUMT میتواند به کاهش علائم BPH کمک کند و معمولاً به صورت سرپایی انجام میشود.
- درمان با بخار آب (Water Vapor Therapy) (Rezum): این روش نسبتاً جدید، از بخار آب استریل شده برای از بین بردن بافت اضافی پروستات استفاده می کند. این روش کم تهاجمی است و عوارض جانبی کمی دارد.
داروی کوچککننده پروستات
برای کوچک کردن پروستات و تسکین علائم ناشی از بزرگی آن (BPH)، داروهای متعددی در دسترس هستند که به دو دسته اصلی تقسیم میشوند:
آلفا بلاکرها (Alpha Blockers): این دسته از داروها با شل کردن عضلات صاف گردن مثانه و پروستات، باعث بهبود جریان ادرار و کاهش علائم انسدادی میشوند. از جمله داروهای این گروه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- تامسولوسین (Tamsulosin) (با نام تجاری Flomax و نام های دیگر)
- آلفازوسین (Alfuzosin)
- دوکسازوسین (Doxazosin)
- ترازوسین (Terazosin)
- سیلودوسین (Silodosin)
آلفا بلاکرها معمولاً سریعالاثر هستند و میتوانند ظرف چند روز تا چند هفته علائم را بهبود بخشند. با این حال، این داروها اندازه پروستات را کاهش نمیدهند، بلکه فقط علائم را تسکین میدهند. عوارض جانبی شایع آنها شامل سرگیجه، افت فشار خون وضعیتی (احساس سبکی سر هنگام برخاستن)، سردرد و خستگی است.
مهارکنندههای 5-آلفا ردوکتاز (5-Alpha Reductase Inhibitors): این دسته از داروها با مهار آنزیم 5-آلفا ردوکتاز، از تبدیل تستوسترون به دیهیدروتستوسترون (DHT) جلوگیری میکنند. DHT هورمونی است که نقش مهمی در رشد پروستات دارد. با کاهش سطح DHT، این داروها میتوانند باعث کوچک شدن اندازه پروستات و کاهش تدریجی علائم شوند. داروهای این گروه عبارتند از:
- فیناستراید (Finasteride) (با نام تجاری Proscar و نام های دیگر)
- دوتاستراید (Dutasteride) (با نام تجاری Avodart و نام های دیگر)
- مهارکنندههای 5-آلفا ردوکتاز معمولاً برای پروستاتهای بزرگتر (بیش از 40 گرم) موثرتر هستند و ممکن است 3 تا 6 ماه طول بکشد تا اثر کامل آنها مشاهده شود. این داروها میتوانند خطر ابتلا به سرطان پروستات با درجه بالا را کمی افزایش دهند (هرچند خطر کلی سرطان پروستات را کاهش میدهند) و ممکن است عوارض جانبی جنسی مانند کاهش میل جنسی، اختلال نعوظ و کاهش حجم مایع منی ایجاد کنند.
درمان دارویی بزرگی پروستات
زمانی که تغییرات سبک زندگی به تنهایی برای کنترل علائم بزرگی خوشخیم پروستات (BPH) کافی نباشند، پزشک ممکن است دارو تجویز کند. داروهای مورد استفاده برای BPH، مکانیسمهای اثر متفاوتی دارند و به چند دسته اصلی تقسیم میشوند:
- مسدودکنندههای آلفا-1 (Alpha-1 Blockers)
- مهارکنندههای 5-آلفا ردوکتاز (5-Alpha Reductase Inhibitors)
- داروهای ترکیبی
- آنتیبیوتیکها
- داروهای ضد انقباض مثانه (آنتیکولینرژیکها)
- مهار کننده های فسفو دی استراز-5
سوالات متداول درمان بزرگی پروستات بدون جراحی
خیر، درمان بدون جراحی برای همه مناسب نیست. این روشها معمولاً برای مردانی با علائم خفیف تا متوسط BPH که به دنبال اجتناب از جراحی هستند یا به دلیل شرایط پزشکی نمیتوانند جراحی کنند، مناسبتر است. انتخاب بهترین روش درمانی به شدت علائم، اندازه پروستات، وضعیت کلی سلامت و ترجیحات بیمار بستگی دارد و باید با مشورت پزشک انجام شود.
اثربخشی روشهای غیرجراحی متفاوت است و به عوامل مختلفی بستگی دارد. به طور کلی، داروهای مسدود کننده آلفا و مهارکنندههای 5-آلفا ردوکتاز به طور گستردهای استفاده میشوند و میتوانند علائم را بهبود بخشند. روشهای کم تهاجمی مانند PAE، TUMT، TUNA و لیزر درمانی نیز میتوانند موثر باشند، اما ممکن است عوارض جانبی بیشتری داشته باشند. انتخاب بهترین روش باید با مشورت پزشک و بر اساس شرایط فردی بیمار انجام شود.
شواهد علمی در مورد اثربخشی درمانهای گیاهی برای BPH محدود و متناقض است. برخی از مطالعات نشان دادهاند که مکملهایی مانند نخل ارهای، عصاره پوست درخت آلو آفریقایی و بتا-سیتوسترول ممکن است به کاهش علائم کمک کنند، اما مطالعات دیگر اثربخشی آنها را تأیید نکردهاند. مهم است که قبل از مصرف هر گونه مکمل گیاهی با پزشک خود مشورت کنید، زیرا ممکن است با داروهای دیگر تداخل داشته باشند یا عوارض جانبی ایجاد کنند.
عوارض جانبی به نوع درمان بستگی دارد. داروهای مسدود کننده آلفا میتوانند باعث سرگیجه، سردرد و افت فشار خون شوند. مهارکنندههای 5-آلفا ردوکتاز ممکن است باعث کاهش میل جنسی و اختلال نعوظ شوند. روشهای کم تهاجمی ممکن است با عوارضی مانند سوزش ادرار، خون در ادرار، عفونت ادراری و در موارد نادر، بیاختیاری ادرار یا اختلال نعوظ همراه باشند.
در بسیاری از موارد، درمانهای غیرجراحی میتوانند علائم BPH را به طور موثری کنترل کنند و نیاز به جراحی را به تعویق بیندازند یا از آن جلوگیری کنند. با این حال، در موارد شدید BPH یا زمانی که درمانهای غیرجراحی موثر نباشند، ممکن است جراحی ضروری باشد.
PAE یک روش کم تهاجمی است که توسط رادیولوژیست مداخلهای انجام میشود. در این روش، یک کاتتر نازک از طریق شریان کشاله ران وارد میشود و به سمت شریانهای خونرسان به پروستات هدایت میشود. سپس، ذرات ریز مخصوصی از طریق کاتتر تزریق میشوند تا این شریانها را مسدود کنند. این کار باعث کاهش خونرسانی به پروستات و در نتیجه کوچک شدن آن میشود.
درمانهای غیرجراحی میتوانند علائم BPH را به طور قابل توجهی کاهش دهند و کیفیت زندگی را بهبود بخشند، اما ممکن است علائم را به طور کامل از بین نبرند. در برخی موارد، ممکن است نیاز به ادامه درمان یا استفاده از روشهای دیگر باشد.
بله، تغییرات ساده در سبک زندگی مانند محدود کردن مصرف مایعات قبل از خواب، پرهیز از کافئین و الکل، تخلیه منظم مثانه، تمرینات کگل و مدیریت وزن میتواند به کاهش علائم BPH و بهبود اثربخشی سایر درمانها کمک کند.